Opowieść z dreszczykiem

Fot. Maciej Stobierski  

W latach 70. serial Wakacje z duchami przyciągał przed telewizory wszystkich młodych widzów – obok Stawiam na Tolka Banana był jednym z kultowych obrazów tamtych czasów. Przygody trójki chłopców zakładających agencję detektywistyczną postanowił przypomnieć Teatr Zagłębia w Sosnowcu, tworząc przy okazji kolejną lokalną historię.

Spektakl Jerzego Jana Połońskiego rozpoczyna się od zjazdu absolwentów – typowego spotkania klasowego z cyklu „15 lat po maturze”. Scena rozegrana zostaje w konwencji ruchowo-muzycznej, w której kolejni bohaterowie opowiadają dawnemu nauczycielowi o tym, jak potoczyły się ich losy. W tej humorystycznej „paradzie życiorysów” uwagę przykuwa od razu jeden szczegół – wszyscy dawni uczniowie ubrani są w czarne kostiumy, ich twarze są blade, z wyraźnymi zaciemnieniami wokół oczu. Wygląd uczestników zjazdu jawi się jako swoista introdukcja do historii, którą za chwilę opowiedzą pozostałym kolegom Paragon, Mandżaro i Perełka. Historia będzie wakacyjnym wspomnieniem – oczywiście z duchami w tle.

Właściwa akcja przedstawienia rozwija się zatem w momencie, kiedy trójka mężczyzn powraca do przeszłości oraz swych dziecięcych wcieleń. Przenosimy się na teren szarego blokowiska (projekcja w tle), gdzie znajduje się mieszkanie ciotki Paragona. Mężczyźni z pierwszej sceny zamieniają się w chłopców w jeansach, dresowych bluzach, czapkach z daszkiem i trampkach. Punktem wyjścia dla całej historii jest zaginięcie kota ciotki, którego młodzi detektywi postanawiają poszukać na terenie sosnowieckiego zamku…

Ci, którzy wychowywali się na ekranizacjach powieści Adama Bahdaja, od razu zauważą, że coś się tu nie zgadza – i słusznie. Trzeba bowiem wyjaśnić od razu, że przedstawienie wyreżyserowane przez Jerzego Jana Połońskiego to „sosnowieckie” Wakacje z duchami – historia zaczerpnięta z książki została tu lekko uwspółcześniona, a przede wszystkim wpisana w lokalny kontekst. W adaptacji Piotra Rowickiego tłem dla akcji powieści staje się zabytkowy Zamek Sielecki, w którym dziś mieści się Sosnowieckie Centrum Sztuki. Zamek jest najstarszym obiektem w Sosnowcu, toteż – jak można się domyślić – znane są rozmaite historie na temat zamieszkujących go duchów, sukcesywnie ubarwiane przez kolejne pokolenia najmłodszych mieszkańców.

Z powieści Bahdaja zaczerpnięty został zarys fabuły oraz postaci. Trójka bohaterów (Paragon – Krzysztof Korzeniewski; Mandżaro – Aleksander Blitek; Perełka – Przemysław Kania) usiłuje rozwiązać tajemniczą zagadkę zamku, w którym starszy. W prowadzeniu śledztwa pomaga im dziewczyna z sąsiedztwa – sprytna Dziewiątka (Edyta Ostojak). Nie tylko zamkowy duch spędza sen z powiek młodym obserwatorom – okazuje się bowiem, że wokół miejsca zdarzenia kręci się sporo podejrzanych, dziwnie zachowujących się osób. Grupa pod przewodnictwem Paragona (inicjatora śledztwa) opracowuje więc iście detektywistyczny plan, sprawdzając każdy możliwy trop. Dzięki projekcjom multimedialnym (Dawid Kozłowski) oraz filmom wideo (Aleksandra Fudała i Kamil Niesłony) wraz z bohaterami uczestniczymy w eksplorowaniu kolejnych terenów zamku. Począwszy od dziedzińca przez komnaty aż po tajemne przejście i podziemia. Uzupełnieniem projekcji przedstawiających współczesny wizerunek Zamku Sieleckiego są archiwalne zdjęcia oraz techniczny plan budowli, które, pozostając ważnym elementem kreacji scenicznego świata, odsyłają jednocześnie do konkretnego, realnie istniejącego obiektu oraz jego historii.

Połoński i Rowicki znaleźli doskonały sposób na to, by w swym spektaklu przemycić trochę lokalnej faktografii, ale jednocześnie nie znużyć nią młodego widza, proponując mu przede wszystkim wciągającą opowieść detektywistyczną. Relacja ze śledztwa przekazywana jest na bieżąco: w słownych raportach bohaterów oraz w wyświetlanym na ekranie dokładnym czasie i miejscu akcji. Sama scenografia spektaklu autorstwa Mariki Wojciechowskiej pozostaje raczej oszczędna – poza zamkniętym kilkoma ścianami umownym wnętrzem, przybierającym określony kształt dopiero za sprawą projekcji, na scenie pojawiają się jedynie pojedyncze rekwizyty, towarzyszące konkretnym scenom. Pusta przestrzeń pozostawia miejsce dla wyobraźni widza, kształtowanej przede wszystkim opowieściami aktorów. W budowaniu napięcia czwórce protagonistów-detektywów pomagają postaci poboczne. Wśród nich tajemniczo-groteskowi: Grzegorz Kwas w roli profesora, Tomasz Muszyński jako postać o kryptonimie Tajemniczy czy wreszcie sprzymierzeniec bohaterów – Andrzej Śleziak jako ochroniarz zamku. 

Akcję przedstawienia dynamizują dodatkowo songi Joanny Piwowar-Antosiewicz oraz towarzyszące im układy choreograficzne Jarosława Stańka: otwierająca opowieść piosenka o niezapomnianych wakacjach, taneczny utwór o zamkowym joggingu czy miłosny duet Perełki i Dziewiątki. Wszystkie utwory wyróżnia ciekawe, oryginalne brzmienie, odchodzące od prostych melodii i oczywistych harmonii. Mimo tej trudności aktorzy doskonale radzą sobie również wokalnie, wzbogacając tym samym główną narrację spektaklu.

Przedstawienie zamyka powrót do pierwszego obrazu – po wysłuchaniu opowieści kolegów i poznaniu finału wielkiego zamkowego śledztwa uczestnicy zjazdu rozchodzą się we własne strony, wracają do rodzin, dzieci, pracy i do dorosłego życia.

Wakacje z duchami to kolejna po Korzeńcu i Czerwonym Zagłębiu propozycja Teatru Zagłębia wpisująca się w nurt regionalnych opowieści, jednakże w odróżnieniu od dwóch poprzednich tym razem kierowana przede wszystkim do młodszych odbiorców. Na pytanie o to, czy aby nie za dużo w sosnowieckim repertuarze pozycji o lokalnym bądź środowiskowym charakterze, można by odpowiedzieć tak: chyba nie, o ile wciąż posługują się one uniwersalnym, rozpoznawalnym, a przede wszystkim inscenizacyjnie ciekawym i żywym językiem teatralnym. Wakacje z duchami z powodzeniem można włączyć w taki krąg.

29-05-2015