Urocze trolle i wściekłe krasnale

Po roku pandemicznego dystansu i zaledwie kilku tygodni grania repertuarowych spektakli, Wrocławski Teatr Lalek zaprosił widzów na premierowe spotkanie z aktorami. Maria Wojtyszko i Jakub Krofta świetnie napisali i brawurowo zainscenizowali sztukę o nieco intrygującym tytule Ojeja! albo o dziewczynce, która nie znała własnego imienia. To wprawdzie baśń dla dzieci powyżej szóstego roku życia, ale na premierze dorośli bawili się równie dobrze. Dziś, jak kiedyś w PRL-u, wszystko się kojarzy.

Mądry tata o uroczym imieniu Wysił Paradygmat nosi perukę, bo to mu dodaje filozoficznego autorytetu, lecz nie rozumie własnej córki i ciągle się o nią martwi, a do tego w swej „mądrości” i „wykształceniu” wynajduje broń masowego rażenia. Groźne z wyglądu trolle mówią po czesku, żeby Polacy mogli się pośmiać i żeby ukryć swoją przenikliwą inteligencję. Miła i medialna Królowa Syren w rzeczywistości jest przerażającym demonem zniszczenia. Okrutni piraci po zmianie imienia przemieniają się w potulne i lekko zniewieściałe osobniki, po czym wszyscy mordują się nawzajem. Wściekłe krasnale żądają, by na nich mówić „krasnoludy”, a nie „krasnoludki”, bo wcale nie są „mali”.

Słowa tworzą rzeczywistość. Jeśli pozwolisz, by cię nazywano „małym” lub „małą”, to taki będziesz, mały lub mała. Jeśli uwierzysz w zabobon, że „baba na podkładzie to zły omen”, to tak się stanie, zatopisz okręt z kobietą. Mądre przesłanie zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych. Choć nie zawsze to działa. Pirat nawet z łagodnym imieniem nie przestanie być piratem.

Spektakl Ojeja! to jednak przede wszystkim rewelacyjna inscenizacja, pełna radości i świetnych pomysłów reżyserskich. Jakub Krofta po raz kolejny potwierdza, że czeski teatr lalek nie ma sobie równych w świecie. Maria Wojtyszko należy dziś do najwybitniejszych autorek niebanalnych sztuk dla młodego widza. Sprawnie tworzy proste, atrakcyjne teatralnie i łatwe do zrozumienia sytuacje, w których potrafi przemycić zaskakująco głębokie i skomplikowane treści. Pisze dramaty z wielkim szacunkiem dla dziecka, co nie jest wcale takie znowu częste w teatrze lalek. Dream team Wojtyszko-Krofta to wersja duetu Demirski-Strzępka dla młodego widza.

Kluczową rolę w sukcesie przedstawienia odegrała Matylda Kotlińska, autorka bardzo plastycznej i funkcjonalnej scenografii, a nade wszystko projektantka świetnych kostiumów i masek. Spektakl to bowiem wspaniała rewia mody: trollowej, krasnoludziej, pirackiej i syreniej. Błyskawiczne przebieranki aktorów robią wrażenie. Maski trolli to istne dzieła sztuki. Mistrzowskim popisem kreatywnego ożywiania przedmiotów jest z kolei animacja konia – a raczej łosia, bo nogi zwierzaka plączą się i ruszają osobno.

Po roku pandemicznej abstynencji teatralnej, w sprzyjających okolicznościach scenograficznych, aktorzy rozkwitają. Anna Makowska-Kowalczyk, artystka wybitna, o niezwykle mocnej osobowości scenicznej, zachwyca w roli tytułowej dziewczynki. Gra i śpiewa tak naturalnie i bez wysiłku, jakby tylko oddychała. Jej Ojeja to również lalka. Dialogi Ojeji-aktorki z Ojeją-lalką porywają humorem i inteligencją.
 
Tomasz Maśląkowski tworzy przekonującą kreację w trudnej roli Wysiła Paradygmata, ojca Ojeji. Musi nie tylko zadbać o zachowanie autorytetu swej postaci w nieco zwariowanych scenach, ale też uwiarygodnić głęboką przemianę wewnętrzną w finale spektaklu.

Gwiazda Wrocławskiego Teatru Lalek, Agata Kucińska, zmienia się nie do poznania w całej galerii bardzo różnych postaci, często śmiesznych, ale niekiedy też strasznych. Duże możliwości aktorskie ujawnia Marta Kwiek, szczególnie zabawna w roli genderowo niestabilnego krasnala. Radosław Kasiukiewicz, wybitny talent komediowy, jak zawsze bawi do łez w masce i bez maski. Wszechstronnie uzdolniony Grzegorz Mazoń, kompozytor bardzo udanej muzyki w spektaklu, dyskretnie wciela się w krasnala, pirata czy trolla i, jak antyczny chór, skutecznie wzmacnia popisy aktorskie koleżanek i kolegów w najważniejszych rolach. Ojeja! to przykład znakomitej pracy zespołowej. Mazoń nie jest nawet głównym wykonawcą własnych piosenek.

Muszę wyznać, że oglądanie dobrego przedstawienia w teatrze na żywo nie da się porównać z żadnym streamingiem czy serialem telewizyjnym. Dawno nie doświadczyłem tyle radości i dawno tak się nie zadumałem, jak podczas najnowszej premiery w gmachu Wrocławskiego Teatru Lalek. Żal tylko, że po premierze nie można było z aktorami porozmawiać. Wiadomo, pandemia. Bankiet został odwołany. A dyrektor Jasiński tak dobrze karmi…

19-03-2021