W magicznej krainie jazzu

 

Czy do muzyki improwizowanej można przekonać najmłodszych? A jeśli tak, to w jaki sposób opowiedzieć dzieciom jej historię i objaśnić tajniki? Recepta jest prosta: najlepiej za pomocą śpiewu, tańca oraz ujętej w bajkowe ramy fabuły, koniecznie z użyciem saksofonu, fortepianu i kontrabasu w tle.

Metoda sprawdzona i skuteczna – obrali ją bowiem twórcy spektaklu Bajka o jazzie prezentowanego na scenie Centrum Kultury Katowice im. Krystyny Bochenek. Edukacyjny musical jazzowy – jak nazywają swoje przedsięwzięcie autorzy – powstał w ramach tegorocznej edycji Silesian Jazz Festival jako propozycja skierowana do najmłodszych odbiorców. Pomysłodawczyni i współautorka libretta, Izabela Kosowska w realizację projektu włączyła artystów polskiej sceny jazzowej i estradowej. Kierownictwo muzyczne objęli Jerzy Jarosik oraz Michał Jurkiewicz, którzy przy udziale solistów, zespołu wokalnego i instrumentalnego stworzyli dźwiękową ramę dla bajkowej opowieści o przygodach małej Ani (Aleksandra Szymańczyk) oraz grona jej muzykalnych przyjaciół-zwierzątek.

Choć muzyka jazzowa jest tu elementem najważniejszym i wyznaczającym narracyjny kierunek spektaklu, to jednak bez ciekawie zarysowanej warstwy fabularnej nie przykułaby ona uwagi młodych widzów. Libretto Pawła Zassowskiego i Izabeli Kosowskiej to zarówno pełna fantastycznych i magicznych elementów bajka, jak również prawdziwa historia jazzu podana skrótowo w przystępnej i nieco groteskowej formie. W inscenizacyjnym kształcie, nadanym jej przez Rafała Jędrzejczyka, nie tylko wciąga w główny wątek fabularny, jakim jest poszukiwanie zaginionego kota Louisa (Mikołaj Król), ale przy okazji odsłania przed dziećmi barwny świat muzyki improwizowanej oraz jej rozmaitych gatunków.

Największym atutem przedstawienia jest bogata, oparta na synkopowanych rytmach warstwa muzyczna.Punktem wyjścia muzycznych przygód Ani jest przypadkowo usłyszane, tajemniczo brzmiące słowo „jazz”, którego znaczenie dziewczynka usilnie stara się poznać. Pomagają jej w tym pozostali bohaterowie musicalu: babcia Kalina (Marta Saciuk), kuzyn Kornel (Wojtek Bemben), rodzice-muzycy (Adrianna Bujak i Artur Sędzielarz), a przede wszystkim grono zwierzęcych przyjaciół, których imiona nawiązują do znanych postaci światowej i polskiej sceny jazzowej. Są nimi: czarny kot Louis przywołujący skojarzenie z królem jazzu Louisem Armstrongiem, piesek Bejzi (Count Basie), królik Djuk (Duke Ellington), papużki Uli i Dudi (Urszula Dudziak) oraz chomik Fisis (charakterystyczny dla muzyki jazzowej dźwięk F z podwójnym krzyżykiem). Pojawiające się w spektaklu trzy swingujące myszy reprezentują zaś najważniejsze ikony kobiecej wokalistyki jazzowej: Ellę Fitzgerald, Billie Holiday i Arethę Franklin. Wszyscy bohaterowie w solowych bądź zbiorowych songach nie tylko opowiadają historię jazzu, ale też prezentują główne jego style oraz gatunki pokrewne. Wszystkie piosenki wykonywane są oczywiście z towarzyszeniem grającego na żywo jazz-bandu pod batutą Michała Jurkiewicza.

Na tym jednak edukacyjny potencjał musicalu się nie kończy – dzieci zapoznają się bowiem również z brzmieniem poszczególnych instrumentów jazzowych: saksofonów, puzonów, fletów, kontrabasu, perkusji, gitary i fortepianu. Dowiadują się także, na czym polega improwizacja muzyczna i w jaki sposób można tańczyć jazz. Wspólnie z artystami śpiewają też przewijającą się przez poszczególne sceny Piosenkę uwerturową, której słowa wszyscy widzowie otrzymują tuż przed rozpoczęciem spektaklu:

To jest opowieść o takiej fest muzyce
Co wędrowała poprzez place i ulice
Nowy Orlean – takie miasto w Ameryce
Jazzem pachnące ponad dachy i piwnice (…)

Największym atutem przedstawienia jest niewątpliwie jego bogata, oparta na synkopowanych rytmach warstwa muzyczna – choć songi śpiewane przez dzieci (w szczególności solowe partie Aleksandry Szymańczyk wcielającej się w postać Ani) wypadają tu zdecydowanie lepiej niż piosenki dorosłych aktorów, którym momentami brakuje dynamizmu i charakterystycznej jazzowej spontaniczności. Pod tym względem broni się jedynie Mikołaj Król kreujący postać kota Louisa – stanowiącego jednocześnie siłę sprawczą całego „jazzowego” zamieszania.

Na uwagę zasługują też pewne rozwiązania inscenizacyjne – po pierwsze monochromatyczna i skromna, ale za to bardzo funkcjonalna scenografia Katarzyny Kańskiej i Agnieszki Modelskiej, której zasadniczą część stanowią szerokie, białe praktykable oraz wznosząca się za nimi szkieletowa konstrukcja symbolizująca frontowe elewacje kamienic. Przestrzeń ta, zarezerwowana przede wszystkim dla małych artystów, zostaje w dość ciekawy sposób wypełniona ruchem i tańcem. Drugim znakomitym pomysłem jest usytuowanie grającego na żywo jazz-bandu na scenie tak, by był widoczny dla widzów. Umożliwia to dzieciom dokładne przyjrzenie się poszczególnym instrumentom, ale też stwarza doskonałe warunki dla interakcji i wspólnej zabawy. Orkiestra nie rozbija tu scenicznej iluzji, a wręcz przeciwnie – staje się kolejnym (być może najważniejszym) bohaterem musicalu, z którym w dialog wchodzą nie tylko aktorzy, ale też młoda publiczność.

Poprzez bajkową formę autorom musicalu udało się przekazać sporą liczbę cennych informacji na temat jazzu, nakreślić historię gatunku oraz pokazać różnorodne jego odcienie. Co najważniejsze, charakter poszczególnych kompozycji oraz treść songów z dużym wyczuciem dostosowane zostały do wieku odbiorców. Melodie piosenek łatwo wpadają w ucho i nie odstraszają skomplikowaną fakturą muzyczną, zaś musicalowy przebój, czyli powtarzana kilkakrotnie w trakcie przedstawienia Piosenka uwerturowa, pozostaje w głowie na długo po opuszczeniu sali koncertowej.

18-12-2013