Nie być jak Pinokio

Orecchio, brat Pinokia, reż. Ada Tabisz, Teatr Guliwer w Warszawie

Jak to jest, żyć w cieniu starszego brata? Choć niegdyś uchodził on za ladaco, kłamczucha z długim nosem, to ostatecznie ukończył szkoły i „wyszedł na ludzi”, a nawet zrobił karierę u Disneya. Dla matki zaś stał się złotym dzieckiem i poniekąd wzorem do naśladowania dla młodszego rodzeństwa.

Sztuka Merlina Vervaeta, belgijskiego autora młodego pokolenia, ukazuje historię zapomnianego brata Pinokia, Orecchia, któremu przychodzi się mierzyć nie tylko z legendą bohatera, lecz także z przekonaniami na swój temat i oczekiwaniami dorosłych. Niedostrzegany przez opiekunów, obdarzony wybujałą wyobraźnią, z głową w chmurach przycupnął na blaszanym dachu, w prywatnym „obserwatorium astronomicznym” i „studio radiowym” zarazem, na tle granatowego horyzontu. Tworzy tu osobną rzeczywistość wypełnioną postaciami z przestworzy. W jego fantazji obłoki przybierają kształty rycerzy, z deszczu powstaje armia kropel, a władzę sprawuje Król-Słońce. Chłopiec marzy, by poprzez poetycką narrację móc prezentować światu prognozę pogody.

W przedstawieniu w reżyserii Ady Tabisz w Teatrze Guliwer imaginarium Orecchia budują taneczno-muzyczne sceny z udziałem świetlistych, księżycowych kul unoszonych przez aktorów. Niejako w opozycji do tych obrazów na środku sceny wyrasta niewielki zadaszony pokoik niczym autobusowy przystanek, wyklejony kolorowymi plakatami z „występów” sławnego Pinokia. To lokum należące do Matki chłopców (Izabella Kurażyńska), pełnej obaw, nadpobudliwej i skoncentrowanej na sobie. Jej różowy kombinezon przypomina balon, który w każdej chwili, wraz z narastającym niepokojem, może porwać neurotyczną postać w górę. Do zadań Orecchia należy między innymi otoczyć ją opieką. Obok czuwa jego dziadek, Pepe Generał (Adam Wnuczko), który w wojskowej dyscyplinie i porządku upatruje idealnego modelu wychowania. Założony na szyję chłopca kołnierz ortopedyczny pozwala na ograniczenie ruchów i kontrolę niepożądanych zachowań, jak na przykład zasypianie w chwili znudzenia.

Orecchio (w tej roli bardzo dobry Jakub Szlachetka) to niewidzialne dziecko. Choć niepozbawiony entuzjazmu i witalności, a także inwencji, która zasila pomysłami innych (opowieści chłopca włącza do repertuaru Dyrektorka Teatru – Elżbieta Pejko), wątpi on we własne siły, brak mu samodzielności. Miejsce, w którym się porusza, nawiązując żywy kontakt z publicznością, postrzegać można jako przestrzeń tymczasową – między ziemią a niebem. Zawieszenie, niemoc, niedookreśloność wydają się stanem przejściowym – koniecznym dla uzyskania poczucia wartości, bycia usłyszanym. Jeszcze chwila i cel zostanie osiągnięty. Orecchia wspierają nie tylko widzowie. W procesie istotną funkcję spełnia oswojony lis (Tomasz Kowol), który przypomina przyjaciela Małego Księcia. Zwierzę, animowana lalka, której postać rośnie na naszych oczach wraz z upływem czasu, przedstawia się chłopcu jako Świadomość. I choć matka chce widzieć w lisie udomowionego kota, gdyż dzikość wywołuje w niej paniczny strach, na nic zdają się zabiegi pielęgnacyjne. Ruda głowa lisa pęcznieje do monstrualnych rozmiarów. Orecchio nabiera odwagi. Im mocniej zdaje sobie sprawę, czego naprawdę pragnie, tym bardziej dystansuje się wobec dorosłych. Gdy przybywa Pinokio w złotym stroju supermana (Damian Kamiński), Orecchio jest już niemal gotowy do powtórnych narodzin. Odrzuca wahania, zaczyna o sobie stanowić, zostaje prezenterem. Brat niewiele ma tu do powiedzenia. Zmiana, która zachodzi w chłopcu, uwalnia jednocześnie od lęków i uprzedzeń jego Mamę – z kostiumu ucieka powietrze, a jego właścicielka może spokojnie stanąć na nogi.

Guliwer podejmuje, nie po raz pierwszy, tak z dziećmi, jak i z dorosłymi niełatwą a ważną rozmowę na temat poszukiwania tożsamości, kształtowania relacji z samym sobą i z otoczeniem. Prowadzi ją w sposób niewymuszony, bez zadęcia, z lekkością i z poczuciem humoru. Chwała mu za to!

10-05-2023

galeria zdjęć Orecchio, brat Pinokia, reż. Ada Tabisz, Teatr Guliwer w Warszawie ZOBACZ WIĘCEJ