22 tezy do przemyślenia

1. Spróbuj dać sobie wewnętrzne pozwolenie na bunt, a w tejże chwili zrozumiesz, że w życiu obecnym wszystko jest godne zniszczenia.
2. Pamiętaj, że na straży naszych umysłów stoi mocno wszcze¬pione i ugruntowane przez nałóg przeświadczenie, że tu nie ma się czemu dziwić, przeciw czemu protestować. Przeciętny oswojony oby¬watel skłonny jest cię oskarżać o przesadę, bo nie rozumie, że ty właś¬nie odzyskałeś wolność widzenia¹.
3. Poznaj historię narodów radzieckich.
4. Czytaj Dostojewskiego.
5. Poznaj teatr Grotowskiego, ale nie daj się zwariować. Pamiętaj, że zwrot ku przyrodzie to ucieczka od społeczeństwa, to twój komfort, który jest grzechem. Nie buduj swojej harmonii wewnętrznej w świecie totalnie nieharmonijnym, ale heroicznie przyjmij to całe rozedrganie.
6. Nie czyń z ćwiczeń teatralnych swojego teatru.
7. Pracuj w teatrze dużo nad ciałem, ale tyle samo nad duchem.
8. Szukaj nowego języka teatru, ale pamiętaj, że mówienie o jedności treści i formy to już anachronizm, lecz i tego nie wszyscy są świadomi.
9. Czy rzeczywiście miałeś rację, odrzucając Boga w swoim życiu?
10. Przebrnij przez eseje Camusa. Polecam Człowieka zbuntowanego, ale w pełnym wydaniu
11. Studiuj wielkiego „pracownika wyobraźni” — Czesława Miłosza.
12. Czytaj również Biblię.
13. Pamiętaj, że teatr jest miejscem, gdzie najtrudniej jest kłamać.
14. Miej świadomość, że grając w teatrze dokonujesz spowiedzi publicznej, wyjawiając swój grzech i innych.
15. Spróbuj oszaleć w teatrze - jak mówi aktor Teatru 8 Dnia.
16. Zachoruj na geniusz.
17. Przypomnij sobie dobrze - rewizjonizm już był, a było to w 1956.
18. Nie mierz się z teatrem profesjonalnym, klasycznym, bo to nie jest ci potrzebne.
19. Miej zdrowe podejście do wszelkich warsztatów teatralnych.
20. Nie wchodź w układy podejrzane - bo okaże się, że paktujesz z diabłem i tym samym zabijasz swój teatr.
21. Ale pamiętaj, że jeśli chodzi o twoją wiedzę - to masz się uczyć nawet od diabła.
22. Gdy będziesz tym wszystkim zmęczony, nie wytrzymasz sza¬rości, napij się wódki i przy toaście krzyknij: „Transcendentalnie!” - jak mówi Jerofiejew.
1979

¹ Inspirację do sformułowania dwóch pierwszych tez stanowił fragment Płomieni Stanisława Brzozowskiego (przy. Autora). Por. S. Brzozowski, Płomienie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1956, s. 123.