Czy starość ma przyszłość?

fot. Dawid Stube  

Muszę powiedzieć, że dawno nie towarzyszyły mi takie emocje w momencie przekraczania progu teatru. W Teatrze Komedia nie byłam od lat, choć jest to miejsce bliskie mojemu sercu, bo znajdujące się w dzielnicy, w której mieszkam od dziecka. Będąc w przedszkolu, miałam nawet okazję występować na deskach tej sceny, co wspominam z niesłabnącą nostalgią. Ponadto w trakcie studiów w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej odbywałam praktyki w tym pięknym budynku, zaprojektowanym przez Stanisława Brukalskiego. Mogłam więc zwiedzić zaplecze teatru, porozmawiać z ludźmi tworzącymi to miejsce, zapoznać się z częścią zbiorów archiwalnych.  

Tak więc najnowsza premiera Komedii była dla mnie okazją, by tak rzec, do powrotu po latach. Powrotu bardzo udanego, bo niemal od progu czuć, że do teatru przyszło nowe. Wydaje się, że dyrektor Krzysztof Wiśniewski, wraz ze swoją prężnie działającą ekipą, wpuścił w mury pozytywną energię. Widzowie mają się tu czuć dobrze, a bezpretensjonalny i przyjazny klimat towarzyszący występom Klancyka, z którego obecny szef się wywodzi, wypełnia również budynek teatru. Komedia wiele ostatnio przeszła, żeby wspomnieć tylko unieważniony konkurs na dyrektora, ale dziś widać, że zmienia się na korzyść.  

Na inaugurację drugiego sezonu pod nową dyrekcją zaproponowano spektakl na kanwie książki i podcastu Magdaleny Grzebałkowskiej i Ewy Winnickiej Jak się starzeć bez godności, będący „antyporadnikiem z humorem, ironią i empatią”. Ten pomysł przypadł mi do gustu i od razu muszę wyznać, że czuję się adresatką zarówno prozy, jak i inspirowanego nią przedstawienia. Podobnie jak autorki nie zdążę już „zostać kosmonautką, bankierką, rezydentką Montauk, nie przyjedzie książę z bajki, żeby zastąpić mojego, dość dojrzałego, co tu mówić, królewicza. Oczywiście doceniam miejsce, w którym jestem. Lekarze nie zdiagnozowali u mnie poważnych chorób, dzieci zdrowe, życie rodzinne w porządku, zawodowe bez większych napięć, twarz się w miarę trzyma. Ale co będzie jutro?”. Dziennikarki w sposób błyskotliwy i dowcipny dotykają tematu, o którym wolimy nie myśleć, choć przychodzi taki moment, kiedy poranny ból pleców, witający nas dzień w dzień, daje sygnał, że nie jesteśmy już młodzi, a starość nieuchronnie się zbliża. Pojawia się refleksja, że pewne rzeczy nas ominęły, inne są już nie dla nas i że trzeba było inaczej rozłożyć akcenty w życiu. „Możemy sobie żartować, ale prawda jest taka, że nikt nas nie przygotował na to, co przed nami. Wręcz przeciwnie, wszędzie dezinformacja”.

Maciej Łubieński, autor adaptacji, dołączający do grona niemłodych, ale jeszcze niestarych, o czym pisze w programie do przedstawienia, wprowadza na scenę takie postaci jak, na przykład: Menopauza, Druga Młodość, Trzecia Młodość, Godność, Demografia, Starość, które bohaterowie spektaklu spotykają na swojej drodze. Katarzyna Żak, Tomasz Dedek, Rozalia Mierzicka, Irena Sierakowska, Robert Ostolski grają po kilka ról, również samych siebie, przy czym doskonale się bawią. Najbardziej ujęła mnie Eliza Borowska, a jej doświadczenie wyniesione z Pożaru w Burdelu najwyraźniej procentuje. Aktorka śmieszy do łez we wszystkich wcieleniach, szczególnie jako wykończona, wiecznie niewyspana i wypalona zawodowo korpowoman, zmuszona łączyć pracę z wychowaniem dzieci. Świetnie sprawdza się też w improwizacji. Jako Trzecia Młodość wkracza na scenę w dziwacznych butach na wysokich platformach. Kiedy podczas premiery podeszwa nagle się odrywa, aktorka, niewiele myśląc, pretensje kieruje wprost do autorki kostiumów, Barbary Hanickiej, siedzącej na widowni. Aktorka ma doskonały refleks i zgrabnie wychodzi z opałów. Trzeba też dodać, że kuriozalne kostiumy, celowo niewygodne i ograniczające aktorów, nierzadko utrudniające im wykonanie zadań scenicznych, dodatkowo uruchamiają potencjał komiczny postaci i celnie wpisują się w założenia realizacji. Na zakończenie należy wymienić jeszcze Sandrę Korzeniak, nieobecną na scenie, ale udzielającą się jako Głos Narratorki, która ze śmiertelną powagą komentuje to, co rozbrajająco komiczne, i tym samym podkręca klimat na widowni.

Spektakl w reżyserii Macieja Podstawnego ma momenty arcyśmieszne. Moja ulubiona scena to zabawa w kalambury w kolejce do lekarza. Dla zabicia czasu pacjentki aranżują scenki naśladujące badania medyczne, a pozostałe muszą odgadnąć, o jaki zabieg chodzi. Epizod ten nawiązuje, rzecz jasna, do rozmów o chorobach, które w pewnym wieku stają się nieuniknionym tematem spotkań towarzyskich. Reżyser uruchamia ponadto żywioł improwizacji i skraca dystans z publicznością. Aktorzy przeciskają się między ciasno ustawionym fotelami na widowni i włączają audytorium do scenariusza. Rozalia Mierzicka, grająca Menopauzę, poirytowana krępującym uniformem, który ma na sobie, kieruje pytanie do zebranych: „Kto z obecnych biega, pływa, uprawia jogę?”. Rzędy podniesionych rąk, należących do widzów, dumnie manifestujących swą aktywność fizyczną i dbałość o kondycję. I cięta riposta aktorki: „To znaczy, że właśnie zaczęliście się starzeć”.

Najnowsza produkcja Komedii na przekór współczesnym tendencjom, eliminującym starość z przestrzeni publicznej, dotyka niepopularnego i mało wdzięcznego tematu w sposób zabawny i do bólu prawdziwy, napawający optymizmem, ale też z pełną świadomością upływu czasu, któremu podlegamy. Kiedy świetnie wyglądająca Katarzyna Żak śpiewa: „Starość ma przyszłość, Przyszłość to starość / Zacznij się starzeć z miłością i wiarą”, to na przekór prawu natury dajemy się uwieść słowom piosenki. Wychodzimy z teatru pozytywnie nastawieni, co nie znaczy, że wprawieni w naiwny zachwyt.

Na koniec należy życzyć powodzenia zespołowi Komedii, który dopiero rozwija skrzydła. Na luty zaplanowano premierę farsy Czego nie widać w reżyserii Piotra Cieplaka – kapitalnego tekstu, ale wymagającego precyzji i tempa, stanowiącego nie lada wyzwanie dla aktorów. Miejmy nadzieję, że Żoliborz odzyska komediowy teatr z prawdziwego zdarzenia i będzie również z nim kojarzony, a nie z pewnym starszym ponurym panem, kompletnie pozbawionym poczucia humoru, za którym żoliborzanie, delikatnie mówiąc, nie przepadają.

10-01-2024

galeria zdjęć Jak się starzeć bez godności, reż. Maciej Podstawny, Teatr Komedia w Warszawie ZOBACZ WIĘCEJ