Zalogowani

 

Świat nie ma już przed nami żadnych tajemnic, wszystko zostało odkryte i opisane. Dzisiejsza rzeczywistość to facebookowe wydarzenie, które przepisuje wciąż od nowa i w nowych konfiguracjach to, co jest już wszystkim znane.

Internet jest nieodłącznym elementem naszego świata. „Jak odnaleźć się w tym przepięknym/przeklętym nadmiarze?” – pytają twórcy Ała rzeczywistość, przedstawienia, którego tematem jest właśnie ów przytłaczająco-wyzwalający nadmiar naszej (wirtualnej) rzeczywistości.

Dla twórców przedstawienia – reżysera Macieja Konopińskiego (na co dzień aktora Teatru Wybrzeże w Gdańsku) oraz odpowiedzialnych za dramaturgię Jerzego Wójcickiego i Mariusza Więcka – wszechwładza Internetu jest czymś oczywistym, faktem, z którym nie próbują oni dyskutować. Dlatego na szczęście nie atakują swoich widzów psychologicznymi, filozoficznymi czy społecznymi teoriami na temat tego, dlaczego „lajkowanie”, „tweetowanie” czy wstawianie zdjęć na Instagramie jest dla większości z nas (i to naprawdę dla większości…) stałym elementem dnia. Konopiński, Wójcicki i Więcek jedynie bacznie przyglądają się przesiąkniętej Internetem rzeczywistości, którą w swoim przedstawieniu traktują z odpowiednim dystansem. Ich spojrzenie przełożone zostaje w spektaklu na szereg scen, z których każda odnosi się (z dużą dozą ironii) do zjawisk z naszej codzienności: internetowych znajomości, „czatowania” czy też aktywności na wszelkiego rodzaju forach.

Reżyser zrezygnował w swoim spektaklu z tradycyjnego ustawienia widowni. Zamiast standardowych rzędów na widzów czekały rozstawione byle jak krzesła. W dwóch przeciwległych rogach Sali Teatru Gdynia Główna ustawiono niewielkie podesty, na ścianach powieszono dwa ekrany. Poza tym żadnej więcej scenografii, nic, co mogłoby przytłoczyć i tak już napęczniałe od naddatków wirtualnej rzeczywistości obrazy i sceny. Takie ustawienie publiczności bez wątpienia spotęgowało poczucie chaotyczności, nieznośnego natłoku obrazów, dźwięków i informacji, którego każdy z nas wielokrotnie doświadczył, doświadcza i doświadczy jeszcze nieraz. Dodatkowo wyświetlane na ekranach wizualizacje i filmy – głośne, agresywne – także bardzo intensywnie oddawały charakter zdominowanego przez Internet świata, pokazując w szybko zmontowanych fragmentach najbardziej znamienne dla dzisiejszej rzeczywistości zjawiska – blogi i vlogi, portale społecznościowe, plotkarskie, fora, konta, nieustanne log in i log out. 

Ała rzeczywistość to spektakl zagrany z dużą energią. W tak skonstruowanej przestrzeni – celowo chaotycznej, głośnej, przepełnionej bezwartościową paplaniną – oglądamy mieszkańców wirtualno-realnej „ała rzeczywistości”. Czy, krótko mówiąc, nas samych. Często pogubionych, chcących bardzo mocno, jeszcze mocniej starających się. Próbujących za wszelka cenę dotrzymywać kroku zmieniającemu się wraz z hitami na YouTube światu. Nie jest to łatwe – pokazują w dowcipnych, często ostrych dialogach Wójcicki i Więcek, udowadniając jednocześnie, jak szybko i łatwo można się w pogmatwanej „ała” rzeczywistości zagubić. W krótkich, bardzo wartkich scenach twórcy podejmują tematy poważne (chociażby cyberprzemoc), ale przepuszczają je przez pryzmat czarnego humoru, w związku z czym poruszane treści nieustannie balansują pomiędzy tragizmem a komizmem, realizmem a absurdem. W efekcie otrzymujemy spektakl, który jednakowo bawi i przeraża, ale przede wszystkim – daje bardzo aktualny obraz naszego „teraz”. Bez wątpienia na uwagę i uznanie zasługuje łatwość i swoista lekkość, z jaką dramaturgom udało się pokazać mechanizmy organizujące przestrzenie społeczne, ich tymczasowość, często incydentalność i – co najistotniejsze – ich kapryśną nieprzewidywalność. Świetna część spektaklu, w której para przyjaciół dla zabawy udaje parę zakochanych, bardzo wyraźnie pokazuje, że rzeczywistość wirtualna tak naprawdę w dużej mierze organizuje „realność”; że to, co stworzone w przestrzeni Internetu, głośno i po wielokroć odbija się w rzeczywistym świecie. Na uznanie zasługuje także bardzo umiejętne oddanie charakteru języka, którym posługują się „zalogowani”. Bohaterowie spektaklu komunikują się za pomocą mieszanki serialowego liryzmu i wulgaryzmów, języka pełnego skrótów, ale też i niuansów, gier, haseł, które rozumieją tylko wtajemniczeni. Jest to język, który ewoluuje nieustannie, z dnia na dzień, wraz z pojawiającymi się w przestrzeni Internetu nowymi hasłami. Dopełnieniem tego języka są w spektaklu wizualizacje i filmy autorstwa Filipa Ignatowicza i Marcina Szuszkiewicza – bardzo dowcipne wariacje na temat popularnych internetowych krajobrazów, budzące duże uznanie także ze względu na ich drobiazgowe wykonanie.

Ała rzeczywistość to spektakl zagrany z dużą energią. Młodzi aktorzy – Aleksandra Konior, Aleksander Stasiewicz, Bartłomiej Sudak, Agata Mieniuk, Jeremiasz Gzyl, Alicja Stasiewicz, Oksana Terefenko – bardzo umiejętnie oddali charakter wykreowanej na scenie rzeczywistości. Aktorzy Konopińskiego nie boją się szarżować czy ocierać o aktorski kicz. Ich bohaterowie są rozwrzeszczani, pretensjonalni, irytujący. Ale spod masek „użytkowników” wyziera od czasu do czasu samotność, życiowe pogubienie, bezbronność. Śmieszą oni do łez, ale i czasem wzruszają.

Konopiński, Wójcicki i Więcek jedynie bacznie przyglądają się przesiąkniętej Internetem rzeczywistości, którą w swoim przedstawieniu traktują z odpowiednim dystansem. Najbardziej dowcipnym, ale też i najbardziej ponurym chyba fragmentem spektaklu jest ten, w którym jego autorzy odnoszą się do zamieszczonych w Internecie komentarzy na swój temat. Daje to początek litanii „wpisów”, które każdy z nas może przeczytać na pierwszym z brzegu forum, pod pierwszym lepszym artykułem. Bez względu bowiem na temat, treść czy grupę docelową, do której internetowy strona się odnosi – potoki słów zawsze zamieniają się w jeden nurt pomyj, z dryfującymi w nim hasłami z zakresu polityki, wiary i seksu. W najbardziej perwersyjnych konfiguracjach. Twórcy spektaklu dobitnie pokazują, z jaką łatwością przychodzi nam rzucanie w wirtualnej przestrzeni oskarżeń, sądów, opinii. I jak bardzo – w porównaniu do naszych działań w „realu” – są te wszystkie opinie, sądy i oskarżenia zintensyfikowane. Nie boimy się najmocniejszych słów, najsurowszych osądów. Wylewamy z siebie frustrację, niespełnienie i rozczarowanie, a anonimowe i bezkarne opluwanie przynosi nam bardzo szybką, lecz chyba i bardzo tymczasową ulgę.

Więc „jak odnaleźć się w tym przepięknym/przeklętym nadmiarze”? Konopiński, Wójcicki i Więcek gotowych odpowiedzi nie formułują. Ale może warto spróbować przyjąć ich spojrzenie? Wyławiające z przestrzeni naszego świata wszystkie jego absurdy, z dystansem podchodzące do tych absurdów i nieuzależniające swego istnienia od ich (bardzo przecież tymczasowego) wpływu na nas samych.

28-04-2014

galeria zdjęć Ała rzeczywistość, reż. M. Konopiński, Teatr Czwarte Miasto, Teatr Gdynia Główna ZOBACZ WIĘCEJ